adminAls hoogsensitief persoon ben je vast bekend met overprikkeling, maar wist je dat je ook juist onderprikkeling kan ervaren? Onderprikkeling en verveling is als een fles die steeds verder leegloopt door een gebrek aan de juiste kwalitatieve prikkels die voldoening, blijheid of zingeving beiden schrijft Saskia Klaaysen in haar boek Prikkels bijten niet. Je wordt niet uitgedaagd, verveelt je snel, je ervaart te weinig zingeving in je leven, hebt te weinig verandering en vernieuwing in je leven of doet veel routinematige taken. Ook ervaar je te weinig intense gevoelservaringen en heb je te weinig om diepgaand over na te denken. Het prikkelfilter(wat zorgt voor de juiste dosering aan prikkels in je brein) is juist te sterk afgesteld waardoor het te weinig prikkels binnenlaat. Hierdoor wordt je sympathische zenuwstelsel onvoldoende gestimuleerd. Dit deel van je zenuwstelsel is verantwoordelijk voor actie, het is je gaspedaal en zorgt ervoor dat er adrenaline wordt aangemaakt waardoor je actief wordt. De stress van alle negatieve gedachten en bijbehorende emoties neemt toe en hierdoor komt er steeds minder uit je handen raak je makkelijk in passiviteit.
Onderprikkeling kan net zo vervelend zijn als overprikkeling en kan zelfs op elkaar lijken. Dat maakt het ook lastig om te onderscheiden wat en of het bij jou speelt. Want over- en onderprikkeling hebben beide een andere aanpak nodig. Het is dus belangrijk dat je je eigen HSP profiel leert kennen en dat je de symptomen van onderprikkeling leert te herkennen. Zodat je weet wat je nodig hebt en tijdig kunt handelen. Onderprikkeling komt vaker voor bij de prikkelzoekende hoogsensitieve mensen, ook wel High Sensation Seeker genaamd.
Stress door onderprikkeling bouwt zich op
- Jeugd: Bij een goede hechting ontwikkel je een basisvertrouwen en veiligheid. Daardoor ben je in staat om nieuwe dingen te onderzoeken en te leren. Als er bij een ouder een gezonde balans is tussen zorgen voor, interesse en begrip tonen en anderzijds een inspirerende, uitdagende en motiverende kant ontwikkel je gezonde manier van het aangaan van nieuwe uitdagingen en ervaringen. Als je bent opgegroeid in een omgeving vol structuur, routine en de 3R’s (rust, reinheid, regelmaat), of als er weinig afwisseling was in de dagen en had je weinig stimulans van je ouders, vertoonden ze risicomijdend gedrag dan wordt de kans op onderprikkeling groter. Je ontwikkelt hierdoor vaak een aantal aanpassingsstrategieën in je leven. Denk aan aangepast gedrag, je probeert aan de verwachtingen van de omgeving te voldoen, je gaat nog harder je best doen om succesvol te zijn, je vergeet daarbij je ware essentie. Recalcitrant gedrag, je voelt aan alles dat je het anders wilt doen dan je omgeving en vertoont dwars of boos gedrag. “Ik doe het zelf wel”. Een andere manier is prestatiegedrag, het beste uit jezelf willen halen, je wordt succesvol, resultaatgericht en krijgt perfectionistisch gedrag. Je bent je rol of je bedrijf geworden. Of je fantaseert en hebt dromerig gedrag. Omdat je vanuit de buitenwereld geen stimulans en motivatie krijgt, ga je het intern opzoeken. Je droomt in je hoofd weg in een fantasiewereld.
- Lange termijn onderprikkeling: Je ervaart stress omdat je ontevreden bent over bepaalde aspecten van je leven. Het is er ongemerkt ingeslopen en is continue aan de oppervlakte aanwezig. Omdat het je hele levensstijl omvat, zoals je werk, opleiding, relaties enz heb je het niet altijd direct door. Het duurt al langer dan een jaar.
- Tijdelijke onderprikkeling: Deze lijkt op de voorgaande en ontstaat ook dezelfde dingen, maar de termijn is korter, vaak een paar maanden.
- Korte termijn onderprikkeling: Je hebt te weinig afwisseling in het dagelijks leven, te weinig leuke activiteiten naast je werk, of weinig inspirerende gesprekken en te weinig intense gevoelservaringen waarbij je het gevoel ervaart dat je leeft! Maar ook als je (tijdelijk)ziek bent kan korte termijn overprikkeling optreden.
- Dagelijkse onderprikkeling: Alle dagelijkse moetjes en klusjes voor wonen, werken en gezin kunnen enorm voor onderprikkeling zorgen. Vaak hangen ze samen met routine, sleur en regelmaat van het dagelijks leven. Elke dag hetzelfde ontbijt, route naar je werk, rondje met de hond. Een gebrek aan onverwachtse spontane dagelijkse lol of gekke dingen doen kan verveling geven.
Symptomen van onderprikkeling
Onderprikkeling kan zich op verschillende manieren uiten. Veelvoorkomende symptomen zijn:
- Verveling
- Somberheid
- Uitstelgedrag
- Verminderde concentratie
- Onrust en stress
- Lusteloosheid
- Gebrek aan inspiratie en motivatie
- Gevoel een buitenstaander te zijn
- Eenzaamheid
- Behoefte steeds op zoek te gaan naar vernieuwing en avontuur
Wat helpt bij onderprikkeling
- Reken af met je aanpassingsgedrag dat je in je jeugd hebt geleerd.
- (H)erken de bron van je onderprikkeling. Zorg dat je eerlijk bent naar jezelf, wat is de reden van je stress. Is het over of onderprikkeling? Belangrijk dus om het verschil voor jezelf goed te weten. Wie durf je bijv niet teleur te stellen, aan wie ben jij loyaal? Als er sprake is van chronische onderprikkeling is het tijd voor verandering en mag je stappen zetten op het gebied van werk, wonen, relaties, omgeving, hobby of opleiding.
- Bepaal wat jij belangrijk vindt en ga daar ook naar handelen. Hiermee is het dus ontzettend belangrijk om je eigen behoeftes, verlangens en waarden helder te hebben op alle gebieden van je leven. Onderzoek of die gebieden nog voldoen hieraan, verander of pas aan waar nodig.
- Kies voor blijheid. Zodra je vaker chagrijnig als blij uit je werk komt of oververmoeid raakt van een activiteit kan je jezelf de vraag stellen of dit nog wel passend is bij je. Geeft het of kost het energie? Zoek alternatieven als het je energie kost en onderneem de stappen die nodig zijn.
- Kijk naar wat wel kan. Denk in mogelijkheden en oplossingen, hoe lastig het ook lijkt er zijn altijd alternatieven.
- Zorg dat de activiteiten die je doet je interesse of een doel hebben. Hierdoor blijf je actief en zit je minder in je hoofd.
- Ontmoet nieuwe mensen. Verbreed je vrienden en kennissenkring met mensen met andere interesses. Het brengt nieuwe prikkels en kan je weer op andere ideeën brengen. Spreek niet altijd met delfde soort vrienden af, maar wissel af.
- Wat deed je graag als kind? En doe dat vaker 😊 Ongemerkt heb je je leven misschien wel te serieus gemaakt en is er weinig ruimte voor plezier, spontaniteit en creativiteit. Geef vooral die activiteiten aandacht die je een gevoel van flow bezorgen.
- Zorg voor voldoende afwisseling en vermijd sleur. Denk aan de kleine dingen: op een ander plek werken, spontaan een dagje vrij plannen.
- Zorg voor afwisseling in het gezinsleven. Doe eens iets geks of onverwachts, laat de kinderen bijv eens patatjes van de tafel eten (dat deed ik met mijn kinderen destijds)
- Neem voldoende rust en tijd voor inspiratie. Hierdoor kom je tot mooie ideeën en inzichten, je creativiteit gaat weer aan en je vindt vaak de oplossing voor een vraagstuk waar je al langer mee rondloopt.
- Vraag hulp aan de mensen in je omgeving wanneer je het vertrouwde gaat loslaten. Spreek je gedachten en je angsten uit. En als je teveel taken hebt kijk dan eens wie jou daarbij kan helpen.
- Neem voldoende tijd om te herstellen en te ontspannen. Zet dus ook echt eens kruizen in je agenda en maak een afspraak met jezelf, zonder aan anderen te hoeven denken.
Het is enorm belangrijk om iets te gaan doen als je hierin iets van jezelf en je gedrag herkent. Want als deze klachten te lang aanhouden, kun je een bore-out ervaren. Een bore-out is eigenlijk het tegenovergestelde van een burn-out, maar beide kunnen klachten als lusteloosheid, vermoeidheid en somberheid veroorzaken.
Wil je meer grip hebben op je patronen die onderprikkeling veroorzaken en wil je weten wat jij kunt doen om weer Krachtig Sensitief te zijn, plan dan zeker een gratis kennismakingsgesprek in. Ik kijk graag met je mee naar jouw specifieke situatie.
